Stefan Simov, S. Minić, D. Stojanović

UVOD

Evidentno je da sa porastom standarda i tehničkih dostignuća dolazi do smanjenja fizičkih aktivnosti savremenog čoveka od rođenja do pozne starosti. Nedovoljno kretanje (hipokinezija) povećava se od trenutka prohodavanja do polaska u školu. Spontana fizička aktivnost je do polaska u školu na zavidnom nivou ukoliko je upoređujemo sa školskim uzrastom. Smanjenom kretanju najviše kod dece doprinose: televizija, kompjuteri, prevozna sredstva, liftovi u zgradi i dr. Možemo konstatovati da se deca sve manje igraju i upražnjavaju fizičke kativnosti u vidu sportskih igara, a sve veći deo vremena provode u pasivnom položaju, sedeći ili ležaći (Cvetković & Perić, 2009).

Ova fizička neaktivnost dovodi do hipotrofije muskulature, smanjenog tonusa mišića što sve pogoduje, uz nepravilno sedenje, nepravilno držanje tela pri hodu, razvoju posturalnih telesnih deformiteta i u krajnjem statisčkih deformiteta.

Deformiteti koštanog sistema dece školskog uzrasta su prateća pojava tokom rasta i razvoja. Najčešće su posledica nepravilnog držanja tela, smanjene fizičke aktivnosti, nepravilnog sedenja, ishrane i niza drugih uzroka.

Iz tih razloga su sistematski pregledi dece predškolskog i školskog uzrasta u službi ranog otkrivanja urođenih i stečebih anomalija u razvoju navedenih uzrasta. Posebna pažnja se treba usmeriti na pojavu lošeg držanja tela i određenih deformiteta na lokomotornom aparatu. Iz tih razloga je neophodno obrazac pravilnog držanja tela stvorati od ranog detinjstva u cilju pozitivnog delovanja na pravilan rast i razvoj uz očuvanje zdravlja. Formiranje pravilnog držanja tela pored niza drugih faktora zavisi najviše od angažovanja roditelja, vaspitača, učitelja i profesora (Protić-Gava i sar., 2009).

Najveći broj dece koju svrstavamo u osobe sa deformitetima pripadaju posturalnom tipu, bolje reći lošem držanju tela. Posturalni deformiteti lokalizovani na kičmenom stubu kod predškolskog i mlađeg školskog uzrasta se koriguju određenim vežbama, pravilnim sedenjem i pravilnim držanjem tela pri hodu i radu, upražnjavanjem fizičkih aktivnosti u vidu plivanja, gimnastike, atletike i drugih sportskih grana. Ukoliko na vreme ne registrujemo loše držanje tela vremenom može doći do razvoja strukturnih ili statičkih deformiteta koje je teže korigovati određenim vežbama.

Spušteni svod stopala (pedes plani) u praksi poznat pod nazivom “ravno stopala” je najčešće registrovani poremećaj kod dece i odraslih. U osnovi ovog poremećaja leži nedovoljni tonus ligamntarnog aparata i muskulature stopala. Koriguje se jačanjem svih strutura koje su u sastavu stopala.

Cilj ovog istraživanja je utvrđivanje učestalosti poremećaja posturalnog statusa dece predškolskog uzrasta u leskovcu.

METODE

Istraživanjem su obuhvaćena deca predškolskog uzrasta starosti 6 i 7 godina u Leskovcu pred upis u školsku 2010/2011.godinu. Ukupan broj sistematski pregledane dece iznosio je 968. Sistematski pregled je obuhvatao: ocenu stava držanja tela-antroposkopski; merenje vratne i lumbalne lordoze (pomoću viska i lenjira); merenje skolioze (udaljenost rtnih nastavaka od unutrašnje ivice lopatica); test pretklona-Bending test); pregled grudnog koša – antroposkopski (izdubljene i kokošije grudi); pregled nogu X i O noge -merenjem udaljenosti stopala pri spojenim butinama i kolenima (X-noge) i merenjem udaljenosti kolena pri spojenim stopalaima (O-noge); pregled stopala na podoskopu. Rezultati su prikazani tabelarno u brojčanim i procentualnim iznosima.

REZULTATI

Istraživanje koje smo sproveli na 968 dece predškoslkog uzrasta pokazalo je da 350 ili 36,16 procenata dece nema ni jedan posturalni deformitet na telu. Veliki broj (528) i procenat 54,54 dece ima jedan posturalni deformitet. Sa dva i više posturalnih deformiteta je 90 ili 9,30% dece. Navedeni rezultati su prikazani na tabeli 1.

Tabela 1. Broj i procenat dece bez, sa jednim i više posturalnih deformiteta

Posturalni deformiteti	Broj	%
Bez posturalnih defrmiteta	350	36,16
Sa jednim posturalnim deformitetom	528	54,54
Sa dva i više posturalna deformiteta	90	9,30
UKUPNO	968	100,00

Tabela 2. Deformitei grudnog koša

Deformiteti grudi	Broj	%	% na 968 dece
Izdubljene grudi (Pectus infundibuliformis)	40	70,17	4,13
Ispupčene grudi (Pectus carinatus)	13	22,81	1,34
Ravne grudi?	4	7,02	0,41
Ukupno	57	100,00	5,88

Rezultati prikazani na tabeli 2. ukazuju da izdubljene grudi (Pectus infundibuliformis) ima 40 deteta ili 4,13 posto u odnosu na ukupan broj pregledane dece. Ispupčene grudi (Pectus carinatus je prisutan kod 13 predškolska deteta ili 1,34% u odnosu na ukupan broj pregledane dece. Ravne grudi smo dijagnostikoviali kod 4 deteta ili 0,41% u odnosu na ukupan broj pregledane dece?

Tabela 3. Posturalni deformiteti kičme

Posturalni deformiteti kičmenog stuba	Broj	%	% na 968 dece
Kifotički loše držanje	66	68,04	6,82
Skoliotički loše držanje tela	11	11,34	1,14
lordotički loše držanje	20	20,62	2,07
Ukupno	97	100	10,03

Broj i procenat posturalnih deformiteta na kičmenom stubu prikazan je na tabeli 3. Rezultati ovog pregleda ukazuju da kifotički loše držanje tela ima 66 predškolska deteta ili 6,82% od ukupnog broja dece. Skoliotički loše držanje tela ima 11 ili 1,14 posto dece. Lordotički loše držanje tela ima 20 ili 2,07 posto dece.

Tabela 4. Deformiteti stopala (spuštem svod-“ravna stopala”)

Deformiteti stopala	Broj	%	% na 968 dece
Deformiteti stopala I stepena	171	57,38	17,66
Deformiteti stopala II stepena	81	27,19	8,37
Deformiteti stopala III stepena	38	12,76	3,92
Deformiteti stopala IV stepena	8	2,68	0,83
Ukupno	298	100,00	30,78

Na tabeli 4 prikazani su deformiteti stopala u smislu spuštenog svoda rangirani po nivou spuštenosti od I-IV stepena. Naši rezultati ukazuju da najveći broj 171 ili 17,66% pripada I stepenu ravnih stopala. Broj i procenat spuštenosti stopala opada o prvog do IV stepena. Tako da drugom stepenu spuštenosti svoda pripada 81 dete ili 8,37%; trećem stepnu pripada 38 ili 3,92%, a četvrti stepen ima 8 ili 0,83 posto deteta od ukupnog broja pregledane dece.

DISKUSIJA

Istraživanje posturalnog statusa na deci predškoslkog uzrasta u Leskovcu pokazalo je da je veliki procenat dece starosti 6 i 7 godina sa spuštenim svodom stopala. Ovo je posledica najverovatnije slabosti tonusa mišića, kratkih tabanskih i mišića potkolenice. Dete se rađa sa ravnim stopalima koja se sa prohodavanjem i spontanim fizičkim aktivnostima dovode u normalno stanje sa formiranjem uzdužinog i poprečnog svoda stopala. Smanjena fizička aktivnost u ovoj razvojnoj fazi dovodi do nedovoljnog formiranja, pre svega, uzdužnog svoda stopala. Najveći procenat je spuštenost svoda stopala I stepena, zatim drugog, a najmanji je procenat trećeg i četvrtog stepena. Rezultate koje smo dobili ukazuju da je 17,66% spuštenost stopala I stepena, 8,37% II stepena, a 3,92% trećeg i 0,83% IV stepena. Od ukupnog broja pregledane dece 30,78% dece ima spušten svod stopala. Naši rezultati su u skaldu sa rezultatima Cvetković & Perić, 2009. Manji je procenat u odnosu na rezultate Živković, 2009, Mihajlović & Tončev, 2008. godine.

Slabost tonusa i snage mišića leđa koji je uslovljen nedovoljnom fizikom aktivnošću uz neprvilno držanje tela pri sedenju i hodu dovodi do pojave statičkih deformiteta kičmenog stuba ili lošeg držanja tela.

Kifotički loše držanje tela se karateriše povećanjem fiziološke krivine grudnog dela kičme prema nazad. U našem istrraživanju od ukupnog broja predškolske dece kifotički loše držanje tela se javlja u 6,82% predškolske dece. Uzrok ove pojave je najverovatnije loše držanje tela pri sedenju (savijena glava licem prema grudnom košu), pri igricama na kompjuteru i pri hodu uz smanjen tonus mišića fizički manje aktivne dece.

Skoliotički loše držanje tela se manifestovalo u vidu podignutosti jednog ramena više u odnosu na drugo rame. Ovo je posledica lošeg sedenja i oslanjanja na jednu ruku pri crtanju ili gledanju televizije i drugim slučajevima lošeg držanja tela Popov-Romanova & Lazović, 2010. U našem istraživanju ovu naviku je iskazalo 1,14% dece predškolskog uzrasta.

Lordotički loše držanje tela se manifestovalo kod 2,07% dece. Radilo se uglavnom o lumbalnoj lordozi. Možemo konstatovati da je loše držanje tela u predelu kičmonog stuba u našem istraživanju značajno manje manifestovano u odnosu na istraživanje Milošević & Obradović, 2008.

Procenat deformiteta lokalizovanih u predelu grudnog koša u smislu izdubljenih grudi i pectus carinatus (kokošijih grudi) je vrlo mali kod dece predškolskog uzrasta i kreće se od 1-4%. Razlog ove pojave je najverovatnije genetske prirode. Rezultati ispitivanja promena na grudnom košu ukazuju da je i kod predškolske dece vojvodine prisutan u malom procentu (Milošević & Obradović, 2008).

ZAKLJUČAK

Cilj ovog istraživanja je bio da se utvrdi posturalni status dece predškolskog uzrasta u Lskovcu. Rezultati ovog istraživanja su pokazali da je najveći broj i procenat dece sa spuštenim svodom stopala od I-IV stepena (30,78%).

Bez posturalnih poremećaja je 36,16% dece predškolskog uzrasta, sa jednim deformitetom je 54,54%, sa dva i više je 9,30% dece ovog uzrasta.

Ohrabruje činjenica da je mali procenat deformiteta lokalizovan u predelu kičmenog stuba što obavezuje vaspitače u obdaništima i roditelje kod kuće da decu upute u pravilno držanje tela pri sedenju, hodanju i fizičkim aktivnostima.

LITERATURA

Bogdanović, Z., Marković, Ž. (2010). Presence of lordotic poor posture resulted by absence of sport in primary school children. Akta Kinesiologica 4,1: 63-66.

Milošević, Z., Obradović, B. (2008). Posturalni status dece Novosadskih predškolskih ustanova uzrasta 7 godina. Glasnik Antropološkog društva Srbije, Novi Sad, Vol. 43: 301-309.

Mihajlović, I., Tončev, I. (2008). Establishment of the foot arch initial status in pre-school children. Sport Science 2: 44-49.

Mihajlović, I., Smajić, M., Sente, J. (2010). Učestalost deformiteta stopala kod devojčica predškolskog uzrasta. Vojnomedicinski pregled, Vol. 67, Br.11:928-932.

Popova-Ramova E., Lazović, M. (2010). Prevencija deformiteta kičme kod adolescenata zbog dugih prinudnih stavova. Med Pregled LXIII (11-12): 855-858. Novi Sad.

Protić-Gava, B.,Čokorilo, R., Karanov, B. (2006). Socijalni sta tus roditelja i posturalni sta tus predškolske dece Vojvodine. Interdisciplinarna naučna konferencija sa međunarodnim učešćem Antropoločki sta tus i fizička aktivnost dece i omladine. Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Novi Sad. ;213-218.

Živković, D. (2009). Osnovi kineziologije sa elementima kliničke kineziologije. Fakultet sporta ifizičkog vaspitanja u Niš.